Spacer po najstarszej części miasta, w czasie którego nie tylko można podziwiać najcenniejsze zabytki Nowej Rudy, ale również najciekawsze i najbardziej osobliwe miejsca.
Czas przejścia: 2,5h.
Punkt na trasie Rynek i Ratusz - obecny jest 3 noworudzkim ratuszem w tej lokalizacji, a 4. historycznie. Zbudowany został w 1884 r. w stylu biedermeier. W okresie 1892-1894 powiększono go poprzez podniesienie dachu oraz ozdobiono (portal, wykusze i okienne szczyty). W północno - zachodnim narożniku budynku wmurowano fontannę z barokową figurą Św. Floriana (1756 r.). Ratusz, jeden z najładniejszych w Polsce, jest budowlą reprezentacyjną. Niegdyś wokół niego budowano kramy kupieckie oraz sukiennice. Ciekawostką są znajdujące się w Ratuszu gabloty z odciskiem paleozoicznego gada (Dateosaurus macrourus), żyjącego kiedyś na tym terenie. Jest to siedziba władz miejskich.
Znaczek turystyczny z ratuszem można nabyć w punkcie Informacji Turystycznej w Nowej Rudzie – Rynek 2. Noworudzki Rynek został wytyczony ok. 1442 r. Ma kształt prostokąta lekko pochylonego na północ, otoczonego budynkami wybudowanymi w różnych latach. Wychodzi z niego 6 ulic. Warta uwagi jest pierzeja północno-wschodnia, najstarsza, z zachowanymi podcieniami.
Punkt na trasie Rynek - fontanna z grupą figuralną św. Jana Chrzciciela - pomnik z brązu z 1909r. wykonany wg projektu prof. Werner-Schwarzburga z Wrocławia, przedstawia scenę chrztu Jezusa. Cokół i balustrada wykonana z granitu strzelińskiego.
Punkt na trasie Rynek – figura św. Floriana – od 1908 r. wmurowana w naroże Ratusza na nowym cokole. Rzeźba z piaskowca, wykonana prawdopodobnie w pracowni Michaela Klahra w 1756 r., fundowana przez miasto. Pierwotnie stała przy studni na środku Rynku, w 1855 r. przeniesiono ją do poł.-zach. części.
Punkt na trasie ul. Piłsudskiego 2 – Zamek Stillfriedów - pierwsza wzmianka z 1352 r. mówi o drewnianym zamku na kamiennych fundamentach wybudowanym przez Wusthuba (właściciela Nowej Rudy), kolejny właściciel von Donyn polecił w tym miejscu wznieść zamek kamienny, a kolejny, von Stilfried w latach 1536-1550 zleca jego rozbudowę. W 1622 r. zamek spłonął w czasie najazdu na miasto wojsk cesarskich. W 1663 r. dokonano odbudowy i przebudowy zamku. Kolejne przebudowy spowodowały, że widoczne są różne formy architektoniczne, ale dominującym stylem całego obiektu pozostaje późny barok. Okazały czteroskrzydłowy budynek z wewnętrznym dziedzińcem i pięcioosiowym portykiem zwieńczonym balustradą i mansardowym dachem wznosi się na krawędzi skarpy tzw. górnego miasta i od strony południowo - zachodniej zamyka, wraz z dawnym placem przedzamcza, noworudzki rynek. Obecnie własność prywatna.
Punkt na trasie ul. Kościelna 11 - kościół pw. św. Mikołaja – zbudowany, w miejscu wcześniej tu zlokalizowanych świątyń, w latach 1885-1890 tj. po pożarze miasta w 1884 r. Jest to neogotycka świątynia, 3. nawowa, na planie krzyża łacińskiego, jedna z piękniejszych na Dolnym Śląsku, nawiązuje do francuskich katedr i niemieckich kościołów halowych. Istotnym elementem jest 72 m. wieża. Najcenniejsze elementy jego wyposażenia pochodzą z XIX, a nawet XV w. Szczególnie cenne są: gotycka kamienna figura św. Krzysztofa z 1511 r., gotycka drewniana polichromowana figura Matki Bożej z XV w., rzeźba św. Franciszka z Asyżu i figura św. Mikołaja. We wnętrzu uwagę zwracają ołtarz główny, 6 ołtarzy bocznych, rzeźby 12 apostołów, a także płyta nagrobna ks. Hoffmana w nawie głównej i żyrandole wzorowane na tych z katedry w Akwizgranie.
Punkt na trasie ul. Fredry - dawny budynek teatru, kina, obecnie dom handlowy – budynek wzniesiono około XIX w. W latach 1945-1989 mieściło się w nim kino, po którego likwidacji prowadzono tam działalność produkcyjną, usługową i handlową.
Punkt na trasie ul. Fredry 15 – budynek mieszkalno-usługowy - dawny młyn – budynek wymieniany już w dokumencie z 1352 r. jako młyn należący wówczas do wsi Włodowice. Był to młyn dominialny, który przed 1807 r. został sprzedany i zmienił swoje przeznaczenie. W czasie przebudowy w końcu XIX w. podwyższony o 2 nadbudowane kondygnacje.
Punkt na trasie ul. Fredry 6 - budynek prawdopodobnie powstał w miejscu dawnej ujeżdżalni konnej w latach 1800-1807. Później były tam 2 gospody. Warte uwagi są sklepienia, dwa późno barkowe portale z datami 1800 i 1807 oraz inicjałem O (noworudzka rodzina Opitzów). W okresie przedwojennym znajdowała się tam gospoda "Pod Gwiazdą", po 1945 r. piwiarnia "Pod Beczką".
Punkt na trasie ul. Fredry 1 dawny dom handlowy Wolfa (ze sfinksem nazywanym syrenką noworudzką oraz płaskorzeźbą, przedstawiająca historię transportu, wykonaną z ceramiki bolesławieckiej). Budynek powstały w końcu XVI w. W XVIII w. należał do jednego z bogatszych noworudzkich sukienników Antona Michaela Wolfa prowadzącego interesy handlowe z kupcami zamorskimi, o czym może świadczyć znajdujący się na narożniku budynku sfinks z uskrzydloną głową nazywany również noworudzką syrenką. W 1920 r. otrzymał nową dekorację fasady wykonaną z ceramicznych plakiet z ceramiki bolesławieckiej przedstawiającą środki transportu z lat 30-tych XIX w. oraz początku XX w.
Punkt na trasie figura św. Jana Nepomucena z 1706 r. - najstarsza rzeźba świętego w Nowej Rudzie, patrona tonących i spowiedników. Skrzyżowanie ul. Podjazdowej, Cmentarnej i Fredry.
Punkt na trasie ul. Piastów pomnik św. Jana Nepomucena z 1752 r.
Punkt na trasie ul. Nadrzeczna Domy Tkaczy – ciąg 6 budynków, zwróconych podcieniami w kierunku rzeki, powstałych w latach 1708-1818. Są to domy 2 lub 3 taktowe. W przednie takty wbudowano sklepione podcienia wsparte na słupach z czerwonego piaskowca. Pod podcieniami prowadzi ciąg pieszy. Pierwotnie drewniane, przebudowane i podwyższone końcem XIX w. Zachowały się kamienne, datowane portale. Jedyny zachowany drewniany dom z podcieniami wyburzono w 1960 r.
Punkt na trasie ul. Cmentarna 53 - kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – historycznie pierwsza świątynia w Nowej Rudzie, związana z pierwszą wzmianką o Nowej Rudzie wymieniającą jej proboszcza Reynharda w 1337 r. Zlokalizowany jest w najstarszej części miasta. Wg legendy powódź przyniosła w to miejsce drewniany krzyż. Uznano to za znak boży i postawiono na pamiątkę tego zdarzenia drewnianą świątynię. Wokół pobudowano domostwa i tak powstała osada zwana Neurode ("Nowe karczowisko"). Pierwszą drewnianą świątynię spalili husyci w 1428 r. Odbudowano ją również jako drewnianą. Kościół stracił na znaczeniu w 1502 r., gdy wybudowano murowany i lepiej usytuowany ówczesny kościół pw. św. Mikołaja (obecnie kościół Wniebowzięcia NMP). W 1726 r. na jego miejscu wzniesiono świątynię murowaną, w stylu barokowym. Jest to budowla jednonawowa, prostokątna, o salowym wnętrzu przechodzącym w węższe, trójbocznie zakończone prezbiterium, z wieżą od frontu i z romańskimi oknami. We wnętrzu główny ołtarz to jednocześnie XII i XIV stacja Drogi Krzyżowej. Nad tabernakulum znajduje się olbrzymi krucyfiks przedstawiający konanie Chrystusa, natomiast pod mensą ołtarzową przedstawione jest złożenie do grobu.
Punkt na trasie ul. Cmentarna - Kaplica Loretańska – jedyna zachowana na Ziemi Kłodzkiej. Konsekrowana w 1768 r. Pierwszy remont obiektu miał miejsce w 1884 r., ostatni do II wojny światowej w 1918 r. Po wojnie kaplicę wyremontowano staraniem Fundacji Odnowy Ziemi Noworudzkiej przy współpracy samorządu miasta. Przed noworudzką kaplicą loretańską w latach 1773 – 1841 powstał zespół rzeźb: Chrystus na Krzyżu, Matka Boska, św. Józef, a poniżej modlący się Jezus w Ogrójcu i 3 rzeźby śpiących apostołów, prowadzą do niej monumentalne schody.
Punkt na trasie ul. Cmentarna 23 - budynek dawnego młyna wodnego – na ścianie budynku znajdują się 2 kartusze herbowe z literami LG (Ludwik Goetzen) i czeskimi lwami z datą 1758. Po wojnie w budynku tym była fabryka zabawek, a teraz jest siedziba Noworudzkiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego.
Punkt na trasie ul. Cmentarna 31 - kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - kościół drewniany istniał w tym miejscu pod koniec XV w. Obecną świątynię wzniesiono w latach ok. 1500 – 1502, jako kościół parafialny pw. św. Mikołaja, gdy przeniesiono tutaj siedzibę parafii z kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Nowe wezwanie kościół otrzymał przed 1693 r. Od 1693 r. zwany był także Kościołem Brackim z uwagi na istnienie erygowanego przy nim Bractwa NMP. Swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie, jaka miała miejsce w latach ok. 1700 – 1730. Przy kościele zachował się stary kamienny bruk, a nad jednym z bocznych wejść, obok kamiennego krzyża, znajduje się barokowa płaskorzeźba przedstawiająca wniebowzięcie NMP.
Punkt na trasie ul. Podjazdowa 8 – kawiarnia Biała Lokomotywa - nazwa związana jest z Festiwalem Studentów Szkół Artystycznych, odbywającym się cyklicznie w Nowej Rudzie w latach 70. XX w. i heppeningiem "Biała lokomotywa". W lokalu mistrz świata baristów podaje kawę w wielu wariantach smakowych.
Punkt na trasie ul. Podjazdowa - Most Zamkowy - zabytkowy, kamienny wiadukt w ciągu ul. Piłsudskiego, nad ul. Podjazdową (jeden z najstarszych na Dolnym Śląsku). Obydwie ulice wychodzą z Rynku, a most umożliwia ich skrzyżowanie na różnych poziomach (jest dwuprzelotowy) i uwidacznia różnice poziomów w obszarze miasta. Znajdują się na nim daty budowy i remontów (1626, 1796, 1846).
